Radio Białystok | Wiadomości | Wielka Sobota w cerkwi prawosławnej - wierni święcą pokarmy
Prawosławni i wierni innych obrządków wschodnich obchodzą 27 kwietnia uroczystość Wielkiej Soboty. Rano odprawiane były liturgie. Przez cały dzień wierni odwiedzają symboliczne Groby Pańskie; w cerkwiach i poza nimi święcone są pokarmy na wielkanocne śniadania.
W tym roku Kościoły wschodnie obchodzą Wielkanoc tydzień po katolikach; podobnie było też przed rokiem. Dwa lata temu termin był wspólny, ale np. w 2016 roku Kościoły wschodnie świętowały Wielkanoc aż pięć tygodni po katolickiej.
Różnica w dacie Świąt Wielkanocnych w obrządku zachodnim i wschodnim wynika z nieco innego sposobu jej wyliczania. Dlatego często prawosławni i wierni innych obrządków wschodnich świętują po katolikach, a różnica może być nawet pięciotygodniowa.
W Wielką Sobotę święcone są pokarmy. W województwie podlaskim, gdzie są największe w kraju skupiska wiernych Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, pokarmy święcone są w cerkwiach przez cały dzień, po porannych liturgiach. W Białymstoku takiej liturgii św. Bazylego Wielkiego, z poświęceniem chleba i wina, przewodniczył rano w katedrze św. Mikołaja abp Jakub, ordynariusz prawosławnej diecezji białostocko-gdańskiej.
Przez całą Wielką Sobotę wierni odwiedzają Groby Pańskie. We wschodniej tradycji Grób Pański symbolizuje płaszczanica (lub w innej pisowni: płaszczenica), czyli wynoszony w Wielki Piątek na środek świątyni całun z ikoną Chrystusa w grobie. Prawosławną tradycją Wielkiej Soboty jest również odwiedzanie cmentarzy.
Święcenie pokarmów i odwiedzanie Grobu Pańskiego to także główne wydarzenia Wielkiej Soboty w greckokatolickich parafiach na Podkarpaciu, m.in. w Bieszczadach i Beskidzie Niskim. Zgodnie z tradycją, podobnie jak w Kościele zachodnim, wierni przynoszą do święcenia m.in. jajka, sól, wędliny i chrzan.
W Wielką Sobotę wiernych wciąż obowiązuje ścisły post. Pierwszym posiłkiem bez postu będzie wielkanocne śniadanie. W niektórych rodzinach spożywane bywa wcześnie rano, po powrocie z nocnych uroczystości paschalnych.
Nie ma dokładnych danych o liczbie prawosławnych w naszym kraju. Przedstawiciele polskiej Cerkwi szacują, że wiernych jest ok. 450-500 tys. Przyjmuje się, że połowa z nich mieszka w północno-wschodniej Polsce. Według danych GUS, w ostatnim spisie powszechnym przynależność do Kościoła prawosławnego w Polsce zadeklarowało 156 tys. osób. Hierarchowie uznają te dane jednak za niemiarodajne.
Liczba grekokatolików w Polsce szacowana jest na ok. 50 tys. Mieszkają oni m.in. w województwach: podkarpackim, małopolskim, warmińsko-mazurskim, zachodniopomorskim, lubuskim i dolnośląskim.
Poświęcenie pokarmów i nabożeństwa
W niektórych wiejskich parafiach na Białostocczyźnie zachował się zwyczaj święcenia w dużych koszach wszystkich potraw przygotowanych na niedzielne wielkanocne śniadanie. Święcenie odbywa się tam nie tylko w cerkwiach, ale także przed nimi czy przy przydrożnych, wiejskich krzyżach.
Jajka, chleb, sól, wędlina, drożdżowe baby – niosą w koszyczkach wierni. Wszystko to, co będzie się składało na wielkanocne śniadanie.
Duchowni w cerkwiach będą święcić koszyczki z pokarmami aż do wieczornego nabożeństwa.
Wielka sobota kończy tydzień ścisłego postu, choć w ten dzień post jeszcze obowiązuje. Pierwszym posiłkiem bez postu jest wielkanocne śniadanie spożywane po przyjściu z nocnych nabożeństw.
Do soboru św. Mikołaja w Białymstoku można przychodzić ze święconką od godziny 10:00 do 20:00.
W sobotni (27.04) wieczór wierni rozpoczną także czuwanie przy symbolicznym grobie z płaszczenicą Chrystusa. Równo o północy dzwony i radosny śpiew obwieszczą Zmartwychwstanie Pańskie.
Ogień z Grobu Pańskiego w Jerozolimie
Dla prawosławnych ogień jest symbolem zmartwychwstania Chrystusa. W Wielką Sobotę (27.04) do Polski po raz dziesiąty przywieziony zostanie Ogień Święty z Grobu Pańskiego w Jerozolimie. Cud Ognia dokonuje się w obecności prawosławnego patriarchy jerozolimskiego w Bazylice Zmartwychwstania Pańskiego.
Do cudu Świętego Ognia dochodzi w Bazylice Zmartwychwstania Pańskiego w Jerozolimie w każdą Wielką Sobotę, dlatego wiele cerkwi prawosławnych w świecie starają się ten ogień dostarczyć do swoich cerkwi, aby ten dar boży Ognia Świętego mógł zapłonąć we wszystkich świątyniach prawosławnych jako błogosławieństwo płynące z Grobu Pańskiego
- mówi rzecznik diecezji białostocko-gdańskiej ks. Anatol Szymaniuk.
Po Ogień święty z Jerozolimy udają się m.in. delegacje z Grecji, Rosji, Bułgarii, Rumunii oraz już od 10 lat także z Polski.
Ogień z Jerozolimy przybędzie do Warszawy, który przyjmie zwierzchnik naszej Cerkwi - Metropolita Sawa. Następnie poszczególne delegacje z różnych diecezji odbiorą z rąk Metropolity Święty Ogień i dostarczą - w tym przypadku również do Białegostoku
- mówi ks. Anatol Szymaniuk.
W Białymstoku lampka oliwna ze Świętym Ogniem zostanie dostarczona do arcybiskupa białostocko-gdańskiego Jakuba przed północną.
Ogniem z Ziemi Świętej zostaną zapalone wszystkie świece w cerkwi a wierni następnie zaniosą je do swoich domów. Wtedy to w świątyniach rozpoczną się paschalne nabożeństwa.
