Radio Białystok | Wiadomości | 77. rocznica zbrodni w Zaleszanach
Była wspólna modlitwa i wspomnienia. Mieszkańcy, ich rodziny oraz samorządowcy spotkali się w Zaleszanach w 77. rocznicę spalenia wsi.
Po liturgii w miejscowym monasterze pod wezwaniem św. Katarzyny, w centrum Zaleszan, przy krzyżach upamiętniających ofiary sprzed 77 lat, odsłużono molebień do męczenników chełmskich i podlaskich. Kilkanaście osób, m.in. bliscy ofiar, przedstawiciele duchowieństwa oraz władz lokalnych złożyło kwiaty. Nie obyło się bez wspomnień.
Dokładnie 29 stycznia 1946 roku oddział Pogotowia Akcji Specjalnej, dowodzony przez Romualda Rajsa "Burego", dokonał mordu na 16 mieszkańcach wsi oraz jej spalenia. Tamtej zimy oddział Rajsa "Burego" spacyfikował pięć wsi koło Bielska Podlaskiego: Zanie, Zaleszany, Końcowiznę, Szpaki i Wólkę Wygonowską, zamieszkane przez ludność białoruską wyznającą prawosławie.
W lipcu 2020 roku 79 ofiar "Burego" zostało kanonizowanych przez cerkiew prawosławną w Polsce.
Pion śledczy IPN, który prowadził śledztwo dotyczące pacyfikacji, przyjmuje, że ofiar było w sumie 79 (według członków społecznego komitetu rodzin - o trzy więcej), w tym 30 furmanów, z których usług oddział korzystał, przemieszczając się po okolicy. Instytut przyjął kwalifikację prawną zbrodni ludobójstwa. W 2005 r. umorzył śledztwo m.in. dlatego, że po wojnie prawomocnie zakończyło się postępowanie wobec części sprawców, inni już nie żyli, a pozostałych nie udało się ustalić.
Sam "Bury" został po wojnie skazany na śmierć przez rozstrzelanie. W latach 90. ubiegłego wieku zrehabilitowano go.
